Stichting Van Houten helpt (oud-)collega’s uit de moeilijkheden

Tekst: Fred Lardenoye

Net als bij de naamgever van de stichting wijkt ook de carrière van Jos Govaarts (65) bij de Koninklijke Marechaussee af van de gebruikelijke paden. Nadat hij al vanaf 1974 als beroepsmarechaussee diende op verschillende posten, nam hij in 1979 namelijk ontslag omdat hij de KMA wilde gaan volgen.
Govaarts: “Ik had in mijn eigen tijd mijn vwo-diploma behaald. Dat ontslag had wel als nadeel dat ik weer terugviel op zakgeld en als ik het niet zou halen, zou ik ambteloos burger worden,” zegt hij glimlachend. Een dergelijke route had nog nooit iemand genomen, maar het kwam allemaal goed. Govaarts haalde zijn officiersbul en na een korte tijd als officier bij de Landmacht schreef hij een rekest om weer bij de KMar te komen en werd hij aangenomen.

Omscholingscursus
Zo kwam hij net als aan het begin van zijn carrière in 1985 weer op de Koning Willem III-kazerne in Apeldoorn, nu voor een omscholingscursus. Zo klom hij via onder meer enkele staffuncties en de cursus hogere juridische vorming steeds hoger in rang. Zijn laatste functie was politieadviseur in de senior staf van SACEUR, het militaire commandocentrum van de NAVO nabij het Belgische Mons. “Tot mijn grote vreugde ben ik altijd bezig geweest met het werk, met operaties,” vertelt Govaarts. “Ik ben begonnen aan het hek van de wachtbrigade en geëindigd met het schrijven van MP-bijlagen van operatiebevelen voor de NAVO.”
Stichting Van Houten kende hij al voordat hij met FLO ging. Als districtscommandant van Zuid-Holland-Zeeland maakte hij deel uit van het bestuur. “Dat bestaat namelijk uit vijf leden,” legt Govaarts uit. “Van Houten zelf heeft bepaald dat er twee officieren, twee onderofficieren en een bankdirecteur in moeten zitten. Een van de officieren was altijd de Commandant van de Koninklijke Marechaussee, maar sinds kort zijn de statuten gewijzigd en is hij vervangen door een opperofficier KMar b.d. Dat is nu brigadegeneraal b.d. J.A. de Jong. De andere officier is een districtscommandant. Een van de onderofficieren is de voorzitter van de Marechausseevereniging, vandaar dat Sven Schuitema momenteel in het bestuur zit. De andere onderofficier moet dan van een andere vereniging zijn, dat is nu een lid van de ACOM.”

Militaire fondsen
Govaarts hoefde er niet zo lang na te denken toen hij opnieuw benaderd werd voor de stichting. “Mijn voorganger René Hondelink had me al benaderd voor mijn FLO, want hij was 65 en op zoek naar een opvolger. Anderen willen graag nog werken na hun FLO, maar dat hoefde voor mij niet. Mijn vader is op zijn 55ste vrij onverwacht overleden, dat was een drama. Ik schep er genoegen in om me op een andere manier dienstbaar te maken. Voor de familie en via vrijwilligerswerk. Dus de stichting paste daar prima bij.”
Stichting Van Houten heeft twee doelstellingen. De eerste is de individuele steunverlening aan marechaussees en hun familie. “Je moet dat ook in die tijd zien: er bestonden nog nauwelijks verzekeringen en de sociale voorzieningen waren toen anders. De tweede doelstelling is het in stand houden van de collectie van het Marechausseemuseum.”
Als steunfonds is Stichting Van Houten vergelijkbaar met het Van Weerden Poelmans Fonds (Luchtmacht), het Karel Doormans Fonds (Marine) en het Fonds KL1940 (Landmacht), die sinds 1951 samenwerken in Stichting Gezamenlijke Militaire Fondsen. “Dan heb je ook nog het Fonds Sociale Zorg voor de marechaussee, maar daarvoor moet je wel lid zijn van de MARVER. Zo zijn er meer militaire fondsen waarvoor je ergens aan gelinkt moet zijn, maar dat geldt niet voor onze stichting.”

Steunaanvragen
Nu er veel meer (sociale) voorzieningen zijn, krijgt Govaarts nogal eens te horen dat hij wel niet zo veel meer te doen zal hebben. “Het loopt inderdaad niet storm, maar je zult er verbaasd van zijn hoeveel mensen nog steeds tussen wal en schip raken. En die helpen we juist. Want zij kunnen een beroep doen op onze stichting.” Dat kan via een leidinggevende, de stafadjudant of het Bedrijfs Maatschappelijk Werk. Op de site van de stichting staat ook een e-mailadres waar rechtstreeks een aanvraag kan worden ingediend.
Govaarts krijgt alle aanvragen binnen. “Wij zorgen ervoor dat er binnen 1 à 2 weken contact is en een gesprek wordt gepland bij de betrokkene thuis. Dat wordt gedaan door plaatsvervangend administrateur Gerard Schoone. Hij tekent het verhaal op en dat wordt beoordeeld. Als dat positief is, wordt een plan gemaakt dat aan het bestuur wordt voorgelegd.” Bij iemand met schuldproblemen wordt dan bijvoorbeeld een financieel coach gezocht die door de stichting wordt betaald en het bestuur van advies voorziet. “Je kunt dat zien als een gift in natura. Als iemand niet meer bij een bank terecht kan, kunnen we ook besluiten tot een financiële gift of een renteloze lening. Het gaat vaak om mensen die net over de rand dreigen te vallen. Dan moeten we ze vangen, want dan zijn ze nog te redden.”

Hulphond
Bij de uitvoering doet Schoone ‘het veldwerk’ en houdt Govaarts zich met het kantoorwerk bezig. Er komt veel administratief werk bij kijken, omdat de stichting in sommige gevallen de schulden formeel overneemt en de betrokkene een renteloze lening aangaat die in termijnen moet worden afbetaald. “Als het mogelijk is wordt die aflossing via het salaris van Defensie geregeld. De hoogte daarvan en moment van aflossing worden uiteraard met de aanvrager in overleg geregeld. Het komt ook wel voor dat mensen niet meer kunnen aflossen. Als dat komt door overlijden, gaan we de familie daar niet meer lastig mee vallen en wordt het afgeboekt.”
Vanwege de privacy kan Govaarts niet ingaan op specifieke gevallen, maar als voorbeeld noemt hij de gevolgen van een medisch probleem, waardoor de betrokkene of een familielid vervoer moet inhuren. Steeds vaker gaat het om een veelal door een uitzending opgelopen postraumatisch stresssyndroom (PTSS). “Ik heb wel eens een marechaussee gehad die eerst bij een ander krijgsmachtdeel heeft gezeten en PTSS heeft opgelopen. Dan werken we ook samen met andere fondsen. Dat andere fonds geeft dan bijvoorbeeld een bijdrage voor een hulphond en wij vergoeden de ‘bench’, zeg maar een hondenhok, voor in de auto.” Zo wordt er ook weleens iets opgepakt samen met het Fonds Sociale Zorg.

ANBI-status
Sinds 2008 heeft de stichting de zogeheten ANBI-status, ‘een instelling van algemeen nut’, waardoor het erfgoed van de Koninklijke Marechaussee beschikbaar is voor kennisname door het publiek. De stichting draagt jaarlijks bij aan het in stand houden van het erfgoed. Op dit moment wordt hard gewerkt aan het toegankelijk maken voor het publiek en de studenten van het historisch documentatiecentrum van de Koninklijke Marechaussee in Buren. Aan de oprichting van het kenniscentrum erfgoed Koninklijke Marechaussee besteedt Govaarts de meeste tijd. Uit de jaarverslagen blijkt dat er daarnaast jaarlijks gemiddeld zo’n 15 tot 20 steunaanvragen worden gehonoreerd. Govaarts: “Op dit moment zijn er 15 personen met een renteloze lening en enkele personen die een jaarlijkse gift krijgen. Twee gevallen zitten nog in de pijplijn. Dus ondanks de coronacrisis zitten we ook dit jaar rond het gemiddelde.”
De grootte van de lening wordt bepaald aan de hand van de norm van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (NIBUD). “Dan komt er ook weleens uit dat iemand teveel geld uitgeeft voor zijn leefpatroon. Daar houdt het voor ons op.”

Telefoontje
Aan de andere kant is soms een telefoontje naar een bank voldoende om een financieel probleem op te lossen. “En als er met de bank een robbertje moet worden gevochten, dan huren we desnoods een mannetje in die daar heel goed in is. Zo heb ik weleens iemand gehad met 150.000 euro schuld. Die komt niet in aanmerking voor steun, want dat soort bedragen zijn voor ons geen haalbare kaart. Maar dat mannetje wist dat terug te brengen tot 4000 euro!”
Govaarts zou officieel rond zijn pensioenleeftijd afscheid moeten nemen, maar heeft geen haast met het zoeken van een opvolger. “Ik kan ook nog verlenging aanvragen. Ja, wat drijft je? Dat ik mensen in deze mooie organisatie kan helpen die buiten hun schuld in de problemen zijn gekomen. Ik vind het een hele eervolle taak om daar een steentje aan bij te dragen.”

Dit interview staat in de op 18 december verschenen editie van ons ledenmagazine Interventie. In deze uitgave vind je ook een portret van Marius Cornelis van Houten, de creatieve geest achter Stichting Van Houten.