‘Voorbereidingen voor snelle Europese interventie-eenheid staan onder druk’

Generaal Robert Bieger, voorzitter van het Militair Comité van de EU (EUMC), beet het spits af bij het seminar. In zijn betoog verwees hij naar het Europese geopolitieke speelveld, dat ingrijpend is veranderd door de agressie van Rusland tegen de Oekraïne. Maar ook de wereldwijde cyberdreigingen en klimaatveranderingen, die een gevaar vormen voor de Europese veiligheid en stabiliteit en dus ook voor de EU-bondgenoten, passeerden de revue in Brussel.

Technologische soevereiniteit
Europese landen verhogen hun defensie-uitgaven om zo onder andere meer technologische soevereiniteit te verwerven. De EU en de NAVO lanceerden al eerder het zogeheten Strategisch Kompas en het Strategisch Concept in beweging om het Euro-Atlantisch gebied met het oog op bestaande en toekomstige dreigingen sterker, veiliger en slagvaardiger te maken. Het Strategisch Kompas biedt de EU de mogelijkheid om, buiten de NAVO om, een zelfstandige militaire inzet en capaciteit te realiseren.
Zoals we in een eerder artikel al meldden is het doel hiervan om, naast de benodigde strategisch inzetbare middelen, ongeveer 5000 militairen van de Luchtmacht, Landmacht en de Marine op de been te brengen voor de EU Rapid Deployment Capacity, ofwel de EU RDC. Dit is de snelle interventie-eenheid van de EU die in 2025 operationeel moet zijn.

Europese integratie
Tijdens het seminar werden niet alleen actuele kwesties besproken waarmee militairen in Europa worden geconfronteerd, maar is ook ingezoomd op de vooruitgang van de Europese integratie op defensiegebied. Meer dan een jaar geleden werd het Strategisch Kompas goedgekeurd en dit jaar zijn de oefeningen van de RDC gestart. Belangrijke vragen waarop het discussiepanel antwoord probeerde te geven gedurende het seminar was wat de doelstellingen en de toekomstige uitdagingen van de RDC moeten worden en wat de gemeenschappelijke oefeningen betekenen voor militairen.
In een plenaire discussie uitte generaal Biegel zijn zorgen hierover. Hij ziet een enorme uitdaging in het stroomlijnen van het gezamenlijke denken van de deelnemende landen over de RDC. De gedachtegang vanuit Brussel is om militairen en diplomaten meer te laten samenwerken. Nu Groot-Brittannië de EU heeft verlaten, wordt dit nog complexer.

Financiering
Deelnemers uit een aantal landen, onder wie vertegenwoordigers van vakbonden, spraken hun zorgen uit over de financiering van de RDC. Zij vroegen zich af of er voldoende fondsen zijn om de lidstaten onder artikel 4 belangrijke taken te laten uitvoeren. Een collega van een bond vroeg zich af hoe de EU de benodigde eenheden kan formeren nu zoveel militairen de dienst verlaten. Veel eenheden in Europa hebben onvoldoende aanwas van nieuwe collega’s. Vooral militairen in de lagere rangen zeggen de dienst vaarwel. Een brandende vraag is dus of er in de toekomst wel voldoende instroom van militairen bij de eenheden is om de plannen waar te maken.

Rules of Engagement
Eén van de deelnemers in de zaal stelde de vraag wie er straks verantwoordelijk zal zijn voor de belangen van de aan de RDC deelnemende militairen en burgermedewerkers uit diverse landen. Het antwoord op deze vraag bleef uit. Wel werd benadrukt dat de militairen worden beschermd via de zogeheten Rules of Engagement (ROE). Dit was echter geen antwoord op de vraag. De arbeidsomstandigheden, arbeidsvoorwaarden, salarissen en vergoedingenstelsels van de militairen uit de deelnemende landen zullen op elkaar af moeten worden gestemd. Bovendien moeten zij kunnen rekenen op een adequate bescherming bij dienstongevallen of ziekten.
Volgens generaal Bieger moet de EU meer de boer op om militairen te enthousiasmeren voor deelname aan de RDC. De bezetting van de eigen EU-staf is echter laag en het ontbreekt de EU aan de benodigde militaire kennis en ervaring. De EU heeft weinig tot geen power en de EU-lidstaten zelf zitten er niet om te springen om zeggenschap af te staan. Kortom, niemand wil integreren. 

Verantwoordelijkheid lidstaten
De voornaamste conclusie van de MARVER na haar deelname aan het seminar in Brussel is dat de voorbereidingen voor het totale RDC-programma onder hoge druk staan. Om ervoor te zorgen dat de RDC in 2025 operationeel is, moeten de eerste troepen in oktober van dit jaar worden opgewerkt in Spanje. Dit zal gebeuren tijdens de zogeheten Live Exercise MILEX-23. Zelf stelden wij de vraag aan het panel wie de militairen straks zal vertegenwoordigen bij de opbouw van de eenheden die de lidstaten voor de RDC ter beschikking stellen. Hierop kregen wij geen geruststellend antwoord. Het panel beschouwt dit als een verantwoordelijkheid van de deelnemende lidstaten. 

Militaire voorbehouden
De bescherming van de ingezette militairen wordt in elk geval gewaarborgd via de zogeheten ROE’s en de militaire voorbehouden die de lidstaten hiervoor zullen afgeven. Dit staat los van de goede arbeidsvoorwaarden en de arbeidsomstandigheden die voor de gehele RDC-troepenmacht zullen moeten worden geregeld. Wij maken ons wat dat betreft zorgen over de inzet van onze collega’s in Nederland en ver daarbuiten.

Signaal
Als EUROMIL-president sloot Emmanuel Jacob het seminar in elk geval op treffende wijze af. Hij wees er namelijk op dat alle mannelijke en vrouwelijke militairen bij de ontwikkeling van de juiste strategieën en beleidsvormen niet mogen worden vergeten. Zij vormen namelijk de basis van de uiteindelijke verwezenlijking hiervan. Wij vonden het goed dat ook generaal Brieger dit signaal meekreeg tijdens het seminar.