Helmen vol verhalen
Hoe krijg je meer aandacht voor de ervaringen van jonge veteranen? Dat vroeg oud-verbindelaar bij de marine Amy van Son zich af en het was generaal b.d. Hans Damen die haar aan een idee hielp. Met het project ‘Helmen vol verhalen’ heeft ze veteranen en kunstenaars met elkaar verbonden. Het resultaat is sinds kort op de Johan Willem Frisokazerne in Assen te zien, met hierbij ook twee kunstwerken die zijn gebaseerd op missieverhalen van marechaussees.
Tekst: Fred Lardenoye
Amy van Son (52) werd zelf twee keer als verbindelaar uitgezonden met de Hr. Ms. van Kinsbergen voor missies in het kader van de eerste Golfoorlog en de oorlog in voormalig Joegoslavië. Enkele jaren geleden bedacht zij het project ‘Your Song’, waarbij veteranen werden gekoppeld aan muzikanten. Zo ontstonden liedjes over de missies van militairen, variërend van rocknummers tot een operalied, die bij het 50-jarig bestaan van de humanistische geestelijke verzorging live ten gehore werden gebracht. Door het project leerde ze generaal b.d. Hans Damen kennen, die haar op een vergelijkbaar idee bracht.
Van Son: “Hij had een hoop helmen en dacht: ‘wat als al die militairen hun verhalen zouden vertellen aan kunstenaars?’ Hij vroeg of ik daar iets mee wilde doen.” Van Son pakte het idee met hetzelfde enthousiasme op als bij haar vorige project en wist met steun van onder meer het vfonds twintig veteranen, onder wie twee marechaussees, aan kunstenaars te koppelen.
Sneuvelen
Toen ze het projectplan schreef, kwam ze al snel uit bij de beeldvorming van veteranen. “Die is toch nog altijd gekoppeld aan de Tweede Wereldoorlog, Nederlands-Indië en Korea. Het beeld van oude mannen met een baret en een blauw colbertje. Eigenlijk gaat het dan veelal om buitenlandse militairen die voor onze vrijheid hebben gevochten. Inmiddels is het omgekeerd: nu vechten wij over de hele wereld voor de vrede en vrijheid van anderen.”
Van Son constateerde ook dat veel jonge militairen hun ‘veteraan zijn’ nog niet echt beleven. “In 2013 werd ik geïnterviewd en sprak ik over mezelf als ex-militair. Ik voelde me geen veteraan. Zo kwam ik op de vraag: wat onderscheidt ons nu van burgers? Militairen zijn bereid om in een ander land te sneuvelen voor de vrijheid. Dat geldt voor alle militairen en we naderen nu het moment waarop de oudere generaties verdwijnen en het stokje moet worden doorgegeven.”
Oorlogsverslaggevers
Het doel van ‘Helmen vol verhalen’ is dan ook om de verbinding te leggen tussen oude en jonge veteranen. “Het gaat niet om de missie zelf, dat is slechts een kapstok. Het gaat erom dat je wordt erkend als mens en dat je als militair bereid bent geweest om het hoogste offer te brengen voor de vrijheid.”
De combinatie van kunstenaars en veteranen is minder ver gezocht dan het op het eerste gezicht lijkt. “De eerste oorlogsverslaggevers waren kunstenaars, want in een ver verleden legden schilders veldslagen uit oorlogen vast. Het is een mooie match om kunst nu opnieuw in te zetten om te vertellen wat militairen allemaal meemaken.”
De expositie ‘Helmen vol verhalen’ in de Johan Willem Frisokazerne in Assen is van 13.00 tot 17.00 uur op woensdag-, donderdag- en vrijdagmiddag te zien tot en met november. Meer informatie over het aanmelden vind je op www.helmenvolverhalen.nl.
De volledige versie van dit artikel is gepubliceerd in de op 15 oktober verschenen uitgave van ons ledenmagazine Interventie. Deze uitgave kun je ook lezen via onze ledenapp.